Lisanne van Sadelhoff, ‘Hoofd, schouders, knie en teen – je hele lijf rouwt’, https://decorrespondent.nl/11133/hoofd-schouders-knie-en-teen-je-hele-lijf-rouwt/4125656496852-1477ab37, De Correspondent (18 april 2020)
Rouw uit zich vaak fysiek, doorgaans in de vorm van intense moeheid of pijn. (…) Vermoeidheid is, naast concentratieproblemen, de meest voorkomende lichamelijke klacht bij mensen in het eerste jaar van hun rouwproces. (…) Rouw kan (…) voor onverklaarbare fysieke klachten zorgen. (…) Hongaars onderzoek vergeleek de klachten van bijna tweehonderd rouwenden met zo’n vierduizend niet-rouwenden. Hoofdpijn, borstpijn, duizeligheid en obstipatie bleken allemaal meer voor te komen onder de rouwenden. Datzelfde gold voor angst en depressie, die volgens de onderzoekers ook aardig voorspelden of iemand last had van lichamelijke klachten. (…) Lichaam en geest kun je niet los van elkaar zien. (…) Als we een emotionele ervaring via ons brein binnenkrijgen, kan dat dus óók naar ons lichaam worden gestuurd. (…) Wie rouwt, heeft een ontregeld hormoonsysteem. Het lijf maakt meer van het stresshormoon cortisol aan. (…) Soms is verdriet niet alleen voelbaar, maar ook hoorbaar. Mede mogelijk gemaakt door een brok in de keel, die een stem kan vervormen. (…) Wie rouwt kampt vaak met vage (spier)pijnklachten. (…) Als er sprake is van chronische stress, zoals bij zoiets langdurigs als rouw, ontspannen de spieren niet meer. (…) Zowel (…) hartkloppingen of een infarct kunnen door rouw worden veroorzaakt. (…) Een gebroken hart kan, een enkele keer, dodelijk zijn. (…) Rouw moet slijten. Beetje bij beetje bij beetje.